KANAMANIN TANIMI
Kanama; damariarda dolaşan kanın herhangi bir nedenle damardan dışarı çıkmasına denir. Kan kaybmabağ^ ölüdnu engellemek için, hemen müdahaleyi gerıeî<tiren ve yaşamı tehdit eden bir olaydır.
. KANAMANIN NEDENLERİ
• Her yara île birlikte genellikle kanama olur,
• Kırık, çıkık ve burkulmalarda kanama meydana gelebilir.
• Yüksek yerlerden düşme iç yada dış kanamalara neden olur,
• Bazı hastalıklarda kanamaya neden olur (Tüberküloz, hipertansiyon, mide ülseri, hemofili, lösemi vb.),
• Aşın basınç değişiklikleri sonucu genellikle iç kanama gelişebilir. KANAMANIN SİNİFLANDİRİLMASİ
Kanama dış ve iç kanama diye ikiye ayrılır.
, Dış Kanama : Kanamanın dışarıdan görülmesidir. . Dış kanama çeşitleri: Kanayan damara göre dış kanama üçe ayrılır
Arter kanaması: Arterden kan kaybedilmesidir. Kanama fışkırır tarzda, bol ve hızlıdır. Kanın rengi pariak kırmızıdır. Pıhtılaşma zordur. Arter tamamen koparsa büzülür ve kan durur. Arter yırtılmışsa kanama devam eder.
.Ven kanaması:Yenden kan kaybedilmesidir. Kanama bol ve süreklidir. Kanın rengi koyudur. Yüzeydeki ven kanamaları kolay durdurulur. Derin venlerdeki kanama boldur ve kontrol altına alınması zor olabilir.
. Kapiller kanaması:Kopiller bir yataktan kan kaybedilmesidir. Kan akımı yavaş ve sızıntı şeklindedir. 6-8 dakika içinde pıhtılaşır.
.Dış kanamanın durdurulması :
Kanayan yeri bulmak ve kanamayı durdurmak yapılacak İlk iştir, ilk önce büyük ven ve arterlerden olan kanama durdurulmaya çalışılır.
Yetişkin bir kişiden 1 litre kan kaybedilmesi yaşamı tehdit edebilir. Bebekte kan kaybı 25 mi ise tehlike yaratır.
Dış kanamayı durdurmak için bazı yollardır vardır. Bunlar:
• Direkt basınç uygulamak veya basınçlı pansuman yapmak,
• Organı yükseltmek,
• Basınç noktalarına basınç uygulamak,
• Tesbit tablaları kullanmak
• Tansiyon aleti manşetini kullanmak
• Turnike tatbik etmektir -
Direkt basınç uygulanması:Dış kanamayı kontrol altına almada en etkili yöntemdir. Direkt basınç; kanayan yöre elle ya da bas.nçh pansumanla Wlan W uygulamadır.
• Kanama hafif olduğunda şunlar yapılır:
- Kanayan ye re steril gaz bezi yoksa temiz bir mendil, bu da yoksa çıplak ette basınç yapılır.
- Genellikle 10 - 20 dakika basınç uygulamak kanamayı durdurur,
- Kanama durmuşsa yara bölgesi pansuman edilir ve sarılır,
- Eğer ilk yapılan pansuman kan ile ıslanmış ise, kaldırılmadan üzerine yenisi ilave edilir ve sarılır,
- Kanayan yerde yabancı cisim veya kırık kemik uçları varsa, yaranın üzerine doğrudan basınç yapılmaz. Yaranın üzerine simit şekline getirilmiş pet konur ve sarılır.
• Kanama bol ise şunlar yapılır :
- Gaz bezi veya temiz bir mendil bulmak için zaman harcanmaz.
- El direkt olarak kanayan yere yerleştirilir, s»kı basınç yapılır ve bu uygularnaya kanama kontrol altına alınıncaya kadar devam edilir.
- Kanama kontrol altına alındıktan sonra elde bulunan temiz malzemelerle basınçlı pansuman yapılır.
• Kanama kontrol altına alınamıyorsa :
- Parmaklar-yaranın içine sokularak kanayan damar yakalanıp sıkıştırılır,
- Eğer damar tutulamıyorsa. damar parmakla kemik arasında sıkıştırılır.
Basınçlı pansuman, kanamayı kontrol altına almak için yeterince sıkı olmalıdır. Bir kaç tane gaz bezi üst üste getirilerek yaranın (kanayan yerin) üzerine yerleştirilir ve geniş bir şekilde sarılır. Kanama devam ediyorsa, avuç içi ile pansumanın üzerinden basınç yapılır.
Vücudun bazı bölgelerindeki kanama, basınçlı pansumanla kontrol altına alınamayabilir (Örneğin : Koltuk altı yaralanmasında olduğu gibi). Buraya direkt basınç uygulanır.
Unutulmamalıdır ki. kan kaybı, yaranın kontamine olmasından daha önemli bir durumdur.
Organın Yükseltilmesi :
Yaralanmiş ekstremite yükseltildiği zaman (yef<ı^îBİ|»^nîbasıaçm’^^^ ma yavaşlar. Fakat ekstremttede kırık varsa veya y^>aflc«tf3ir.ç[simft»atm«^a. >owu<iHk yara-
(anması varsa organ kesinlikle yükseltilmez.
. Basınç Noktalanna Basınç Uygulanması :
Direkt basınç uygulamak veya organı yükseltmek ya da her ftdside yapriamıyofsa (Örneğin :
Hem bıçak saplanmış, hem de kırık olduğunda) vücudun bazı yerlerindeki noktalara basınç yapılır.
Bu basınç noktaları ana arterlerin vücut yüzeyine yakın ve bir kemik üzerinde bulunduğu yerlerdir. 22 büyük basınç noktası vardır. Bunlardan 12 tanesi aşın kanamayı kontrol etmek için kullanılır. Bunlara örnek verirsek :
- Brakial arter: Üst taraftaki organların kanamasında kullanılır.
- Femoral arter: Alt taraftaki organların kanamasında kullanılır.
- Karotis arter : Boyun kanamalarmda kullanılır.
- Temporal arter: Basınç üst kısminin kanamalarmda kullanılır.
- Fasiyal arter: Yüz kanamalarmda kullanılır.
- Subklavlal arter: Göğüs duvarı veya koltuk altı kanamalarında kullanılır.
Basınç noktası teknikleri, direkt basınç veya direkt basınç + yükseltme ile kanama kontrol
edilememişse kullanılır
Üst ekstremite kanamaları:
Brakial arter üzerine basınç uygulanır. Dirsek Ue koltuk alt. arasında yaklaşık orta yerde bi-seps kas, ile humerus kemiği arasındaki yiv üzerine basınç yapılır. Yeterli basınç yapılırsa radial nabız alınmaz. Eğer kanama yeri organın distalindeyse. bu metodla kanama kontrol edilemeyebilir.
Alt ekstremite kanamaları:
Femoral artere basınç yapılır. Gövde ile bacağın birleştiği yerde ve bacağın iç kısmında bulunur. Kasıktan biraz aşağıda arterin putsasyonu hissedilir. Buraya yapılan basınç, kanama
kontrol alîına alınıncaya kadar devam edilmelidir. Eğer hasta şişmansa daha fazla basınç uygulanır.
Boyun kanaması:
Karotis artere basınç yapılır. Dikkatli olmak gerekir. Acemi birinin bunu yapmamas» gerekir. Boyunda olan bol kanama direkt basınçla durdurulamıyorsa bu teknik kullanılır. Kesinlikle aynı anda iki karotise birden basılmaz. Trakeaya fazla basınç uygulanmamalıdır, hasta bayılabilîr. (Şekil: 2)
. Tesbıt Tahtalannın Kutlanılması Kırığın lesbrt edilmesiyle birlikte çoğu ke2 kanamada kontro( aldna alınabilir.
• Çubuk, kanama duruncaya kadar döndürülür, bag^ıbir^ateenae Uç çubuğun serbest ucu tesbit edilir,
• Uygulandıktan sonra gevşetilmez.
• Kazazedeye turnike uygulandığım ve uygulama zamanım sağlık merkezindekitere bildiren not yazılır. Bu notta saat mutlaka belirtilmelidir. Notu yazmak için gerekli kağıt kalem yoksa, not ruj ya da kazazedenin kanı île alnına yazılır ;. Burun Kanamasının Durdurulması
Buruna gelen travmalar, burun mukozasının iritasyonu, üst solunum yolu enfeksiyonları, hipertansiyon gibi sebeplerle burun kanaması meydana gelebilir. Kanama tek ya da çift taraflı
Burun kanamasın! durdurmak için yapılacak uygulamalar:
• Kişi oturtulur ve başı öne eğilir.
• Kişiye kanayan burun deliğin!, burnun sert bölümü ve parmak arasında sıkıştırması söylenir.
• Ağızdan nefes almaşı ve sümkürmemesi hatırlatılır,
• Baş, ense ve ağzın üst kısımlarına buz tatbikatı yararlı olabilir.
/•<• Buruna tampon koymak gerekiyorsa: Pamukla tampon yapılmaz. Eldiven parmağının içine
pamuk doldurulup, ip bağlandıktan sonra buruna yerleştirilir. Bu tampon hastanede değiştirilir. Burun kanamasının sebebi mutlaka araştırılmalıdfr. Avuç İçi Kanamasının Durdurulması
Travma etkisiyle avuç içinde meydana gelen yaradan kanama olabilir. Böyle bir kanam. durdurulmas. için; sert bir cisim sargı ile kaplandıktan sonra avuç içine yer..eçtin(.r ve sıkıştırılır. Kazazedenin yorulmaması için el sarılır ve düğüm el üzerine bağlanır
Kulak Kanamasının Durdurulması
Dış kulak yolunun iritasyonu, travmalar, kulak zarının yırtılması, kafa travması veya beyin kanamasının bir sonucu olarak gelişebilir.
Kan gelen kulağa ped konur ve kan gelen kulak altta kalacak şekilde tutulur.
